“Mijn familie is bekend met oorlog. Mijn vader was partizaan in de Tweede Wereldoorlog en ik zat in militaire dienst toen de Joegoslavische burgeroorlog Bosnië bereikte. Als het over oorlog ging, was mijn vader stellig: ze kunnen alles van je afnemen, behalve je kennis. Hij vond een goede opleiding het allerbelangrijkste. Dat ik leuk kon voetballen was in de oorlog mijn redding, zonder opleiding was ik nu niet meer dan een aardige ex-voetballer.”
Adnan is geboren en opgegroeid in Bosnië, dat lang deel uitmaakt van Joegoslavië. Onder leiding van Tito is Joegoslavië decennialang een stabiel communistisch land dat een eigen koers vaart. Maar als Tito in 1980 overlijdt, valt het land langzaam uit elkaar en eind jaren 80 zakt het weg in een bloedige burgeroorlog, die het einde inluidt van Tito’s heilstaat.
Adnan, een profcontract in zijn binnenzak, moet zijn militaire dienstplicht vervullen op het moment dat de oorlog Bosnië in zijn greep krijgt. De kazerne waar hij gelegerd is, wordt aangevallen en in de strijd die ontbrandt, wordt hij in zijn bovenarm geraakt. “Ik werd naar huis gestuurd om te revalideren. Thuis kreeg ik een bericht van René Kamphuis, de trainer van Heracles. Of ik in Nederland wilde komen voetballen.
Ik had René een paar jaar eerder ontmoet op een trainingskamp waaraan ook enkele West-Europese clubs deelnamen. Hij was onder de indruk van mijn spel en had mijn telefoonnummer gevraagd. Nooit had ik meer iets gehoord. Tot dat moment, een paar dagen voor kerst 1991. Ik zei direct ja en zat de volgende dag al in het vliegtuig. Weg van het geweld.”
Voetbal en school
Drie jaar voetbalt hij bij Heracles. Daarna stapt hij over naar de Bundesliga, maar Adnan eindigt zijn carrière terug in Nederland. In het beruchte Haagse Zuiderparkstadion. “Voetbal redde wel mijn leven, maar school gaf me een toekomst. Ik wilde de beste worden, want de tweede plaats telt niet. Dat gold voor voetbal én school. Toen ik naar Den Haag kwam en wist dat ik moest nadenken over een leven ná het profvoetbal, ging ik studeren op de hogeschool. In de ochtend trainen, na de lunch studeren en na de tweede training in de middag naar college. Terwijl ik een kind van vier jaar had en mijn familie in Bosnië nog in de oorlog zat. Voetbal gaf me de mentale discipline die ik nodig had in die moeilijke omstandigheden. De les die het voetbalveld me gaf, is nooit opgeven. Ik weet dat talent belangrijk is, maar discipline is vele malen belangrijker om je doelen te bereiken.”
Discipline
Adnan moet zijn professionele voetbalcarrière gedwongen opgeven als hij zijn kruisbanden afscheurt. Hij kan wel blijven voetballen op het hoogste amateurniveau, maar stort zich tegelijkertijd vol op zijn studie. Na de hogeschool specialiseert hij zich in het vak Finance op Nyenrode Business Universiteit en daarna volgt hij ook een master Finance aan de Open Universiteit.
“Het beste uit jezelf halen is een kwestie van discipline”, stelt hij met een fanatieke blik in de ogen. “Ik ben tegenwoordig docent op de Hogeschool Rotterdam en ik vertel mijn studenten altijd: je kunt alles bereiken als je discipline hebt om door te zetten. Maar veel jongeren vinden discipline ingewikkeld; ze hebben het te makkelijk. Zij kennen geen échte tegenslag en zij weten niet wat het is om te moeten vechten voor een toekomst.
Een vluchteling die alles achtergelaten heeft en die zijn leven op het spel gezet heeft om hiernaartoe te komen, hoef je niet te motiveren om elke dag opnieuw alles te geven. Die heeft een innerlijke drive. Ik kon de oorlog ontvluchten via het voetbal. Ik geef ook alles en blijf mezelf ontwikkelen. Kennis is mijn macht. Ik ga niet urenlang Netflixen of op mijn telefoon klooien, ik pak een goed boek dat mij helpt in mijn ontwikkeling. Ik heb honger naar kennis en wil altijd de beste zijn.”
Thuis
Zijn gedrevenheid komt misschien voort uit schuldgevoel, stelt hij. Adnan speelde voetbal, terwijl zijn vader werd gemarteld, zijn broer in een concentratiekamp zat en zijn familie werd lastiggevallen door de Serviërs omdat hij in het buitenland zat: “Al die tijd zat de oorlog ook in mij en ik was altijd op mijn hoede. Er was een moment dat ik bericht kreeg dat mijn ouders waren vermoord door de Serviërs. Ik ben op zoek gegaan naar een militaire uitrusting om in Bosnië mijn familie te wreken. Gelukkig bleek het bericht niet waar. Mijn ouders leefden nog en zijn uiteindelijk naar Nederland gekomen. Ik ben dit land enorm dankbaar.”
Hij glimlacht. “Weet je, het Nederland waar ik van houd, vind ik terug bij Blijdorp. Hier voel ik me thuis. Dat komt door de mooie mensen met wie ik op het veld sta. Mensen als Otto, Pascal en Sander en de andere mensen die de harde kern van ons team zijn. Zij maken dat mijn hart bij deze club ligt. Blijdorp is uniek. Nergens anders vind je ons land zo harmonieus terug als op die club.”
Hart
En daarom heeft hij zijn hart verpand aan de club. “Ik krijg geregeld de vraag of ik naar Feyenoord wil komen. Ik kan betaald spelen in hun veteranenelftal. Iedere keer zeg ik: nee, ik speel bij Blijdorp. Ik ga niet voor geld, want ik heb hier iets dat onbetaalbaar is. Het team waar ik onderdeel van ben, is een afspiegeling van de Rotterdamse samenleving. Het gaat niet om wie je bent, waar je vandaan komt, wat je gestudeerd hebt of waar je werkt. Het gaat om de groep. En ik ga door het vuur voor die groep. Niemand komt aan mijn matties, want ik bescherm ze Balkanstijl. Zij zijn familie. Ik draag mijn matties in mijn hart. Waar vind je het nou dat zo’n diverse groep zo close is en altijd voor elkaar klaarstaat? Op het veld en ernaast. Ik heb bij veel clubs mogen kijken, maar een club zoals Blijdorp ben ik nog nooit tegengekomen.”
Dan besluit Adnan: “Weet je. Ik leer nog elke dag. Ook van dit team. Die gasten zijn wereldkampioen menselijkheid. Ik wil altijd maar winnen, altijd de beste zijn, maar mijn matties leren me relativeren. Ik leer hier op het veld om minder fanatiek te worden. En ja, dat is lastig… Ik ben een Ibrahimović. Kijk naar mijn neef Zlatan. Ibra geeft nooit op.”
Dit verhaal is verschenen in het boek Samen uit. Samen thuis. van Sander Grip en Marieke Odekerken. Bestel jouw exemplaar via sander.grip@gmail.com.